Istinski umjetnik je, poput vidovnjaka, uvijek svjestan svoje uloge prenosioca istine. Moguće je da umjetnik uvid stekne u obliku božanskog ludila, u kojem mu se istina otkriva u ekstazi; ili pak putem skromnosti poput naučnika koji svoju disciplinu smatra nečim što je mnogo značajnije od njegovog individualnog jastva.
Kao što je to prepoznao Vivekananda: „Ako čovjek odbaci taštinu svijeta, drugi ga smatraju ludim, ali takvi ljudi su sol zemlje. Iz takvog ludila su proizašle sile koje su pokretale ovaj svijet, i samo iz takvog ludila će proizaći moći budućnosti koje će pokretati svijet.“
Prema jogi, discipline nauke, metafizike i filozofije u umjetniku se moraju spojiti sa ličnim misticizmom koji prodire kroz zbunjene površine iskustva da bi izlučio princip bića. Savršenstvo se nalazi u čistoći i uključivosti rezultirajućeg svjetonazora.
Svijet koji obično doživljavamo je svijet totalnog relativiteta. Jogi-umjetnik to shvata i razvija širi i dublji odnos sa kozmosom. Snažni nagon prema uranjanju u Jednost (izvorno stanje jedinstva) koji on osjeti, kao i duboki osjećaj ekstaze kada to postigne, najbližu metaforu nalaze u psiho-seksualnom vrhuncu.
Kao što se eksternim ispuštanjem seksualne energije čovjek može spustiti iz duhovnog stanja u tijelo-svijest, tako može koristiti seks da bi se vratio intenzivnom iskustvu Jedinstva koje nadilazi individualni identitet. Prema jogičkoj teoriji, umjetnik može i treba čuvati ovu energiju i pretvoriti je u ubrzanu kreativnost.
Ovo korijensko stanje u kojem su detalj ili intelektualna klasifikacija od sekundarne važnosti je poput početnog izbijanja intuitivnog shvatanja ili naglog razumjevanja principa koje omogućava savladavanje kompleksne teoreme.
Kao što čista nauka svoja istraživanja vrši u mikrokozmičkim i makrokozmičkim regijama van dosega običnog čulnog iskustva, tako i sistem joge uništava barijere pojava. Pozitivne nauke antičke Indije, koje konzistentno potvrđuju nalazi više matematike, uticale su na filozofiju joge kao što su savremena nauka i kompjuterska tehnologija poslužile stvaranju inovativnijih metoda u umjetnosti.
Jogi-umjetnik se oslanja na otkrića nauke kada shvata i integriše apstrakciju koja registruje magnetni impuls i hemijsku reakciju kao ekstremene redukcije materije. Njegova filozofija izrasta iz ličnog traganja i eksperimentisanja sa stvarnošću u sebi, kao i pravilne dokumentacije ove potrage. Alati kojima se služi su njegovi simboli; za jogija, umjetnost ostaje otkrivena istina puna intenzivnog ličnog smisla.
Nešto od introspektivnog metoda i simbolizma indijske jogičke umjetnosti koristili su umjetnici širom svijeta, u različitim periodima. Takva djela moguće je prepoznati po njihovoj izvanrednoj konzistenciji i koherentnosti.
Umjetnost budi naš smisao stvarnog, u punom značenju to riječi. Njen vokabular potiče iz našeg svijeta čulne percepcije i funkcionalne razmjene: riječ, muzički ton, linija, boja i plastična supstanca. Da bi se, međutim, ovi elementi spojili u značajan jezik, potrebno je stvoriti informativni i ujedinjujući princip umjetnosti: radikalnim pojednostavljenjem, skidanjem svih nesuštinskih detalja, moguće je dostići korijen umjetničkog smisla.
Kao što osjetljiva ravnoteža atoma mora proći kroz fiziju da bi se on ubrzao i ispustio svoju potencijalnu energiju, tako i umjetnost počinje sa narušavanjem da bi pronašla višu ravnotežu. Na ovaj način ona premašuje svoju funkciju medija ili jezika i postaje put; počinjući kao nešto intenzivno lično i završajući obogaćivanjem rastućih resursa ljudskog iskustva. Iz ove perspektive, prostor i vrijeme više nemaju značenja. Vrijednost leži samo u dubini i kvalitetu umjetnikovog uvida, bio on rođen prije nekoliko stoljeća ili tek nedavno, i šta god bila njegova individualna početna tačka. Vrijeme i prostor su samo uslovi za njegovu evoluciju.
Rad jogi-umjetnika kulminira u istovremenom dijagramu njega samog i svijeta unutar kojeg je on svijet. Um jogija tako postaje most između fizike atoma i orbita planetarnih tijela. U tom smislu njegova umjetnost doslovno spaja (sankritski korijen riječi joga, yuj, znači ‘spajati’), u profinjenoj fuziji, polarnosti subjektivnog i objektivnog, mikrokozmičkog i makrokozmičkog, analitičkog i sintetičkog, jednostavnog i sinergijskog, apstraktnog i fizičkog; dalo bi se reći, muškog i ženskog principa u velikom plesu stvaranja.
Joga umjetnost nudi totalnu percepciju: Sve je Jedno.
Ajit Mookerjee, Yoga Art, London: Thames and Hudson, 1975.